Czarny bez – właściwości owoców i kwiatów

Czarny bez — dar natury dla naszego zdrowia i odporności. To z pomocą jego kwiatów i owoców leczyli się nasi dziadkowie i pradziadkowie. Kwiaty i owoce pomagały im chorować rzadziej i krócej. Dziś także możesz skorzystać z mocy czarnego bzu, by wspierać rodzinę za pomocą codziennej, zdrowej diety. Słodzone szkodliwą chemią witaminowe żelki i lizaki o szemranym składzie idą w odstawkę, gdy do gry wkraczają pyszne, naturalne syropy!

Spis treści:

1. Na co jest dobry czarny bez?
2. Owoce czarnego bzu — właściwości
3. Sok z czarnego bzu — właściwości 
4. Kwiaty czarnego bzu — właściwości
5. Czarny bez — zastosowanie nie tylko w kuchni
6. Kwiaty czarnego bzu
7. Sok z czarnego bzu 
8. Czarny bez — syrop 
9. Czarny bez — herbata
10. Czarny bez — nalewka z kwiatów czarnego bzu
11. Jak pić sok z czarnego bzu?
12. Jak stosować syrop z czarnego bzu?
13. Sok z czarnego bzu dla dzieci
14. Jak zrobić sok z czarnego bzu?
15. Herbata z czarnego bzu
16. Kiedy zbierać czarny bez na sok/syrop?
17. Czarny bez — przeciwwskazania
18. Czy można stosować czarny bez w ciąży?

Na co jest dobry czarny bez?

Produkty z czarnego bzu zatwierdzone zostały nie tylko przez nasze babcie i medycynę ludową. Sens ich stosowania widzi także świat nauki i fitoterapeuci. Zanim jednak pochylimy się nad badaniami i efektami, poznajcie wspaniałą różnorodność bzu. Z jednego niewysokiego krzewu otrzymujemy bowiem dwa genialne produkty do produkcji dwóch zupełnie różnych syropów: lekkie, białe kwiaty i czarne połyskujące w letnim słońcu owoce.

Owoce czarnego bzu — właściwości

Z pewnością widzieliście już kiedyś krzewy czarnego bzu. W Polsce to bardzo popularna roślina, wpisana w nasz krajobraz i łatwa do rozpoznania. Rośnie często w parkach i lasach, czasem spotkać ją można na dobrze nasłonecznionych obrzeżach dróg i pól. 

Na przełomie sierpnia i września owoce są pełne, ciężkie i ciemnogranatowe — nasycone letnią, sprzyjającą pogodą. Przypominają wyglądem porzeczkę lub aronię. Krzewy bzu są jednak znacznie wyższe od obu tych roślin, a same owoce otoczone zwiększoną ochroną przez wyjątkowo jędrną skórkę. Pamiętaj jednak, że nie nadaje się one do jedzenia w tej postaci. Surowe owoce czarnego bzu zawierają substancje, które mogą wywołać nudności i wymioty. 

Owoce czarnego bzu zbiera się w końcówce wakacji, wydobywa się z nich sok, delikatnie słodzi i pasteryzuje. W soku tłoczonym na zimno i pasteryzowanym z należytą ostrożnością nie żadnych szkodliwych, trujących substancji, pozostaje mnóstwo cennych składników:

Czarny bez owoce

• Witamina C — w 100 gramów owoców znajduje się nawet 35 mg tej wspomagającej odporność witaminy. To 60% jej zalecanego, dziennego spożycia. 
• Witamina A — wspomaga procesy immunologiczne, produkcję czerwonych krwinek, wpływa korzystnie na wzrok, stan skóry, włosów i paznokci. 
• Potas — pierwiastek ogromnie ważny dla układu nerwowego i mięśniowego
• Sód — wpływa na regulację ciśnienia krwi
• Żelazo — sojusznik człowieka w dostarczaniu tlenu do każdej z komórek jego organizmu.  
• Pektyny — naturalny sposób na niższy cholesterol, cukier i mniej kwasów żółciowych w organizmie 
• Antocyjany — barwniki występujące w ciemnych owocach, które mają działanie przeciwmiażdżycowe, chroniące wzrok i protekcyjne w chorobach nowotworowych (1)
• garbniki — antyoksydanty niwelujące tzw. stres oksydacyjny, a dodatkowo skuteczne w walce z bakteriami
• polifenole — chronią serce i naczynia krwionośne, obniżają ciśnienie.
• białka inaktywujące rybosomy, o działaniu przeciwwirusowym (2)

Sok z czarnego bzu — właściwości

Syrop z czarnego bzu jest pysznie owocowy i słodki. Nawet w chorobie, dzieci i dorośli piją go chętnie i ze smakiem. Bez czarny można spożywać w wielu pysznych postaciach. 

Na co dzień, dla wzmocnienia organizmu czy poprawy parametrów krwi: w soku, konfiturze, czy zdrowym syropie do deserów. Podczas choroby, zaleca się zwiększyć ilość spożywanego soku czy syropu.

Kwiaty czarnego bzu — właściwości

Kwiaty czarnego bzu pojawiają się na krzewach późną wiosną — na przełomie maja i czerwca. Nie zbiera się całych pączków, a jedynie pojedynczej kwiatostany. W procesie ich macerowania tych cudnie pachnących, bogatych w pyłek kwiatów, powstaje genialny syrop: zupełnie jasny, słodki, gęsty, idealny do letnich lemoniad. 

Syrop z kwiatów czarnego bzu to możliwe źródło cennych składników:

• kwasy fenolowe i organiczne — znane są z właściwości przeciwzapalnych
• flawonoidy — przeciwzapalne i przeciwutleniające barwniki obecne w roślinach, mogą wspierać detoksykację organizmu. 
• triterpeny — mające właściwości antyoksydacyjne.
• sole mineralne — regulują gospodarkę wodno-elektrolitową naszego organizmu
• sterole — mogą wpływać na obniżenie cholesterolu
• garbniki — składniki o działaniu antyoksydacyjnym i antybakteryjnym

Bogactwo cennych składników zawartych w kwiatach czarnego bzu zapewnia przygotowanemu z nich syropowi skuteczne działanie wspierające zdrowie:

• przeciwwirusowe
• oczyszczające
• przeciwstarzeniowe
• zapobiegające migrenom 
• lekko napotne
• moczopędne
• rozkurczowo 

Czarny bez - zastosowanie nie tylko w kuchni

Jak często żartuje Pan Tabletka, sezon przeziębieniowy w Polsce trwa ponad 300 dni, czyli większość roku. Zdrowa dieta i wspomaganie się naturalnymi produktami na co dzień to najlepszy sposób, by zadbać o siebie i swoich najbliższych. 

Dlatego po syropy na bazie owoców i kwiatów czarnego bzu, warto sięgać przez cały rok, a w domowej apteczce mieć zapas, gdyby kogokolwiek z domowników solidnie dopadło. Krótszy czas choroby to przede wszystkim lepsze samopoczucie, możliwość powrotu do pracy, szkoły czy przedszkola, czasem też terminowy wyjazd na wakacje. Te 3-4 dni zdrowia, które zgodnie z badaniami, może dać nam syrop z owoców czarnego bzu, to czasem naprawdę sporo!

Kwiaty czarnego bzu - zastosowanie

Ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne, antybakteryjne i detoksykujące syrop z kwiatów czarnego bzu także może być stosowany, by wspomagać nasze naturalne procesy immunologiczne. 

Jeśli poczujecie, że dopada Was sezonowa wirusówka, wystarczy rozcieńczyć syrop w dowolnym napoju — wodzie, lub schłodzonej herbatce. Jeśli chcecie wspierać się nim regularnie, za pomocą codziennej diety, może stosować syrop z czarnego bzu do polewania lodów, naleśników czy sałatek owocowych. 

Sok z czarnego bzu - zastosowanie

Nazwy sok i syrop są często stosowane zamiennie. Poprawnie sokiem powinno nazywać się produkt w 100% wykonany wyłącznie z owoców. Te jednak są dość cierpkie. Naturalny poziom słodkości nie zawsze zachęca do picia soku. 

Czarny bez syrop – zastosowanie

Syrop z czarnego bzu ma gęstszą konsystencję od soku. Łatwiej nałożyć jego odpowiednią ilość na łyżeczkę. Lepiej sprawdza się także we wszelkiego rodzaju recepturach. Z powodu swojej konsystencji ten produkt, lepiej niż sok z czarnego bzu, sprawdzi się do deserów. Polane nim naleśniki czy lody, nie pływają w produkcie, a są nim subtelnie ozdobione. 

Czarny bez — herbata

Waszym ulubionym sposobem picia syropu z czarnego bzu, jest dodanie jego dużej łyżki do rozgrzewającej herbaty? Zaczekajcie chwile, niech herbata lekko się ostudzi. Zioła i herbaty często zalewamy bardzo gorącą wodą — o temperaturze nawet do 100%. Cenne składniki zawarte w soku mogą nie być odporne na tak wysokie temperatury. Zaparz herbatę, odczekaj 10 min i wtedy dodawaj do niej naturalny syrop. 

Czarny bez - nalewka z kwiatów czarnego bzu

Zarówno z kwiatów, jak i z owoców czarnego bzu można zrobić także nalewki. Być może czytaliście na ich temat. Wiele osób uważa, że ze względu na obecność trujących substancji w owocach czarnego bzu, spożywanie takich nalewek w większych ilościach, nie jest szczególnie zdrowe. 

Bezpieczną alternatywą może być shot przygotowany na bazie wódki i pasteryzowanego (a więc pozbawionego szkodliwych substancji) syropu. 

Jak pić sok z czarnego bzu?

Pisaliśmy o herbatkach, pisaliśmy o soku z wodą, ale to nie wszystko! Jest wiele pysznych sposób by pić sok z czarnego bzu. Jednym z naszych ulubionych są lemoniady, smoothies i shake’i.  

• Shake bananowy z syropem z owoców czarnego bzu

• 1 banan
• 1 mały jogurt naturalny 
• 5 łyżek syropu z czarnego bzu 

Przepis ekspresowy. Wszystko wrzucamy razem do blendera kielichowego i łączymy w gładką masę. Jeśli wyjdzie zbyt gęste, można dodać jogurtu lub dowolnego mleka (krowie / roślinne).

• Smoothie malinowo-jabłkowe z syropem z owoców czarnego bzu

• 100 g malin
• szklanka soku jabłkowego (najlepiej tłoczonego)
• 5 łyżek syropu z czarnego bzu

Wszystkie składniki łączymy w blenderze kielichowym. Dla dodatkowego wzmocnienia porcją witaminy C można dodać do tego smoothie odrobinę soku z cytryny. 

• Lemoniada z sokiem z kwiatów czarnego bzu na ciepłe dni

• 5 szklanek schłodzonej wody lekko gazowanej
• 1 cytryna pokrojona w plastry
• 5 łyżek syropu z kwiatów czarnego bzu
• kostki lodu

Wodę wlej do dzbanka lub słoja wyposażonego w kurek. Umyj porządnie cytrynę, pokrój w plastry i wrzuć do naczynia z wodą. Dodaj syrop do smaku - 5 łyżek lub więcej, jeśli masz ochotę. Dodaj kostki lodu. 

Jak stosować syrop z czarnego bzu - dawkowanie?

• 15 ml soku lub syropu
• 4 lub 5 razy dziennie 
• przez 5 dni

Taką dawkę podawano w badaniu klinicznym z 2004 roku (3). Brały w nim udział osoby chorujące na grypę typu A i B z gorączką powyżej 38 stopni i objawami ze strony układu oddechowego. 

Podawano im syrop z owoców czarnego bzu 4 lub 5 razy dziennie. W obu przypadkach okres choroby pacjentów przyjmujących syrop z czarnego bzu skrócił się o 3-4 dni w porównaniu z placebo. Dla porównania, znane współczesnej medycynie leki przeciwwirusowe skracały przebieg grypy maksymalnie o 2,5 dnia! 

Czarny bez właściwości — możliwe efekty spożywania czarnego bzu w infekcji:

• zwiększona potliwość — pomaga wyregulować temperaturę ciała i usunąć toksyny z organizmu
• szybsze pokonanie bakterii i wirusów dzięki obecności wielu substancji wspomagających procesy immunologiczne (4)
• uszczelnienie naczyń krwionośnych i poprawa parametrów krwi
• lekkie przeczyszczenie — także mające na celu szybsze usunięcie toksyn.

Sok z czarnego bzu dla dzieci

Syrop z czarnego bzu jest idealnym i zdrowym poprawiaczem smaku. Jeśli maluch nie chce wypić oleju z czarnuszki czy ziołowej herbatki z kopru na bolący brzuszek, możecie połączyć je (na zachętę) ze słodkim syropem. Jeśli planujecie poprawić z jego pomocą smak leku, upewnijcie się (czytając ulotkę) czy takie połączenie jest dozwolone. Istnieją leki, które popijać czy łączyć można wyłącznie z wodą. 

Jak zrobić sok z czarnego bzu?

Sok z czarnego bzu można wykonać samodzielnie. Wystarczy znaleźć ustronne miejsce, w którym owoce dojrzewają z dala od zanieczyszczeń. Zebrać je, oczyścić z zielonych części i do dzieła! Potrzebny będzie Ci jeden litrowy słoik owoców czarnego bzu.  

• Sok z czarnego bzu z sokownika przepis Pana Tabletki:

• tylko dojrzałe owoce, bez zielonych części (ok.1l)

• napełnij pojemnik sokownika obranymi owocami i postępuj zgodnie z instrukcją sokownika aż do uzyskania soku
• dołóż cukier (w proporcji 1 miarka cukru na 3 miary owoców)
• dodaj sok z 1 cytryny (dla „podbicia” smaku)
• mieszaj całość aż cukier się rozpuści
• przelej do wyparzonych słoików
• pasteryzuj przez 15 minut
• przechowuj go w chłodnym, ciemnym miejscu”

• Syrop z czarnego bzu przepis na syrop z kwiatów

40 baldachów czarnego bzu

1 kg cukru trzcinowego

3 x Cytryna 

1 l wody 

Zerwane i oczyszczone kwiaty należy rozłożyć na stole na kuchennych ściereczkach, najlepiej na zewnątrz (w ogrodzie, na balkonie). W ten sposób dajemy wszelkim zebranym w kwiatostanach robaczkom szansę na ewakuację. Po 30 minutach można przejść do układania kwiatów w słoikach. Robimy to warstwami, przekładając plastrami cytryny. Co ważne, nie wsadzamy do słoja zielonych części a jedynie same białe kwiatuszki. Gotujemy syrop składający się z 1 kg cukru i 1 l wody, gdy lekko przestygnie, zalewamy nim zawartość słoja. Teraz pozostaje cierpliwość (3 dni czekania) i trochę mieszania (co najmniej dwa razy dziennie). Po 3 dniach odcedzamy całość przez gazę do garnka, zagotowujemy, przelewamy do butelek i pasteryzujemy.  

Herbata z czarnego bzu

Napar z czarnego bzu (czarny bez herbata) także polecany jest przy pierwszych oznakach przeziębienia. Suszony kwiat czarnego bzu właściwości napotne posiada dokładnie te same co sok, czy syrop. Będzie działał detoksykująco, wspierając organizm w okresie choroby:

 Kwiat czarnego bzu herbata

• suszony kwiat bzu czarnego - 1 łyżka  
• 250 ml wrzątku
• parzyć pod przykryciem ok 10 min

Kiedy zbierać czarny bez na sok/syrop?

• czarny bez, kiedy zbierać owoce: Owoce czarnego bzu zbieramy na przełomie sierpnia i września
• Kwiaty  bzu czarnego zbieramy pod koniec maja lub na początku czerwca, w zależności od roku. Należy czujnie obserwować krzewy, z których planujemy zebrać baldachy. 

Czarny bez przeciwwskazania

Bez czarny nie jest polecany osobom z wysokim ciśnieniem. Jedynym przeciwwskazaniem dotyczącym spożycia czarnego bzu jest jedzenie owoców w surowej postaci. 

Czy można stosować czarny bez w ciąży?

Nie ma przeciwwskazań do picia czarnego bzu w ciąży, o ile produkt został pasteryzowany. 

1. Piątkowska E., Kopeć A., Leszczyńska T: Antocyjany – Charakterystyka, Występowanie I Oddziaływanie Na Organizm Człowieka, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 4 (77), 24 – 35
2. Tejero, J Jimenez, P Quinto, EJ Cordoba-Diaz, D Garrosa, M Cordoba-Diaz, M; Gayoso, MJ Girbes, T, Elderberries: A Source of Ribosome-Inactivating Proteins with Lectin Activity, Molecules, 2015, 20, 2, 2364-2387
3. Zakay-Rones Z., Thom E., Wollan T.,  Wadstein J., Randomized study of the efficacy and safety of oral elderberry extract in the treatment of influenza A and B virus infections, Journal of International Medical Research, 2004, 32, 2, 132-140
4. Krawitz C., Abu Mraheil M., Stein M.,  Imirzalioglu C., Domann E., Pleschka S., Hain T., Inhibitory activity of a standardized elderberry liquid extract against clinically-relevant human respiratory bacterial pathogens and influenza A and B viruses, BMC Complementary and alternative Medicine, 2011, 11, 16